In elke succesvolle organisatie zijn mensen niet alleen de drijvende kracht achter resultaat en innovatie, maar ook de sleutel tot positieve verandering. Ik geloof dat sterke en wendbare organisaties worden gebouwd door
- Zelfbewuste individuen die verantwoordelijkheid nemen en vanuit hun kracht handelen;
- Teams die effectief samenwerken en uitdagingen met vertrouwen aanpakken;
- Formele en informele leiders die flexibiliteit en innovatie omarmen door het creëren van een cultuur van groei en betrokkenheid.
En ja, het op één lijn krijgen van individu, team en organisatie is een flinke uitdaging, zeker in de snel veranderende wereld van nu. En ja, het proces van ontwikkeling en verandering schuurt, omdat in periodes van onduidelijkheid spanningen ontstaan: tussen individueel en groepsbelang, tussen ruimte geven en ruimte nemen, tussen sturen op proces en sturen op resultaat, tussen behoefte aan houvast en behoefte aan autonomie. Juist in dit krachtenveld is het waardevol en essentieel om elkaar te blijven zien en horen, om samen het hoofd te bieden aan het niet weten en om het ongemak op te zoeken.
De weg naar ‘samen’
In de teams die ik begeleid is het (her)vinden van dit ‘samen’ een belangrijke pijler. Door echt naar elkaar te luisteren en open vragen te stellen, zonder direct een mening of oordeel te geven. Door elkaars drijfveren, behoeften en kwaliteiten te leren kennen, als basis om krachten te bundelen. Door je te laten verbazen en te laten raken, wanneer het je lukt om je perspectief en referentiekader te parkeren. En door op zoek te gaan naar wat verbindt in plaats van te polariseren.
Om de onderstroom in teams zichtbaar te maken, maak ik onder meer gebruik van een aantal principes uit de Lewis Methode van Deep Democracy. Hoewel ik geen Deep Democracy-trainer ben put ik graag uit deze zienswijze. Omdat ik zie dat het echt werkt om diversiteit en verschillen in kennis, talenten en persoonlijkheid te bundelen en zo te komen tot samenwerking en krachtige besluiten. Een aantal pijlers die ten grondslag liggen aan mijn aanpak zet ik hieronder op een rijtje, waarbij ik graag verwijs naar het waardevolle boek ‘Deep Democracy’ van Jitske Kramer.
- Conflict is er altijd, omdat we van elkaar verschillen en omdat we op elkaar lijken. Daarom is harmonie niet de afwezigheid van conflict, maar juist het goed omgaan hiermee.
- De essentie van leiderschap en samenwerken is het overbruggen en benutten van verschillen. Verschillen zijn de energiebron van ontwikkeling.
- Niemand heeft het monopolie op de waarheid.
- Weerstand is in werkelijkheid niets anders dan een ander perspectief, een tegenstem die vraagt om gehoord te worden, een uiting van frustratie of angst wanneer dit niet het geval is.
- Voor een krachtig en gedragen besluit is het horen en meenemen van de stem van de minderheid essentieel, ook wanneer er een meerderheidsbesluit wordt genomen. Het sleutelwoord hiervoor is luisteren.
- We zijn er nooit op uit om anderen te kwetsen.
Vallen en opstaan
Zeker omdat in de teams waarmee ik werk vaak sprake is van onuitgesproken behoeften en ervaringen (gevoelens onder de waterlijn), vraagt de weg naar samenwerking en open communicatie geduld; twee stappen vooruit en weer eentje terug. Dubbele boodschappen, mimiek onderling zonder dat hieraan woorden wordt gegeven, bondjes; het zijn signalen van mensen die uitgenodigd mogen worden om uit te spreken wat vaak onuitgesproken maar zeker voelbaar is.
Ook voor mij als teambegeleider is het soms zoeken in dit proces: wat is van mij en wat is van de groep, wat laat ik gaan en wanneer doe ik een interventie, welke interventie is dan het meest passend. Ik betrap me er nog steeds op dat ik de neiging kan hebben om zelf hard aan het werk te zijn om een proces te versnellen dat tijd nodig heeft, juist omdat ik potentie zie in teamleden en team. Inmiddels heb ik geleerd om mezelf als meest waardevolle instrument te gebruiken, om mijn eigen gevoel en signalen van mijn lijf te herkennen en deze te gebruiken. Onder meer door deze te benoemen en een spiegel te laten zijn voor het proces van de groep. En voor mezelf, ook ik leer nog elke dag ;-).
Opbrengst
Waar ik elke keer weer energie van krijg is als ik mensen die ik coach en teams die ik begeleid drempels zie nemen. Als ik zie dat mensen echt groeien en stappen zetten in hun ontwikkeling. Want hoe mooi is het als er met als basis openheid en waardering keuzes worden gemaakt ten aanzien van een gezamenlijke missie en het realiseren van gezamenlijke doelstellingen. Of als het teamleden die ik individueel coach lukt om tijdens een teamsessie onzekerheden te delen en zo te staan voor zichzelf. Of als een team schouder aan schouder staat wanneer ze hun proces en hun randvoorwaarden en behoeften delen met eindbeslissers tijdens een teamsessie, om zo het ‘samen’ breder in de organisatie weg te leggen. Op deze momenten wordt ten volle duidelijk dat mensen zoveel potentie hebben, als individu en als team, om ten volle bij te dragen aan ontwikkelingen binnen de organisatie. Soms is echter een scherp oog en een steun in de rug van buiten nodig om deze potentie ten volle te benutten.